Financieel

Vaak is groei een belangrijke reden om in een organisatie franchise te introduceren. Met minder kapitaalbeslag en een beperkt eigen risico kunnen nieuwe vestigingen worden geopend, waarbij ook nog eens gebruik kan worden gemaakt van de lokale betrokkenheid van de franchisenemer. Een dergelijke groei in vestigingen of anderszins, gecombineerd met autonome groei in de vestigingen zelf, leiden tot schaalvoordelen in de centrale organisatie. Franchising kan bij de franchisegever een grote bijdrage leveren aan het vergroten van de winst. Doordat er – in bepaalde mate - gebruik wordt gemaakt van franchising in plaats van het exploiteren van eigen vestigingen, hoeft de franchisegever minder te investeren. Dit kan een positieve invloed hebben op het rendement van het geïnvesteerd vermogen. Daarnaast kunnen franchisegevers kunnen – bijvoorbeeld in een tijd van lage economische groei - door middel van de verkoop van eigen vestigingen aan franchisenemers het rendement en de liquiditeit van de franchisegever verbeteren.

In de praktijk zien we dat professionele franchisegevers, onder meer door franchisearrangementen bij de banken, goed instaat zijn om met hun startende franchisenemers de benodigde middelen aan te trekken voor de financiering van de franchisevestigingen. In de laatste drie jaar is gebleken dat nieuwe franchisevestigingen van franchiseformules met een franchisearrangement bij de banken overwegend net zo gemakkelijk of moeilijk gefinancierd werden als voor de crisis. Voor startende ondernemers die niet bij een franchiseformule zijn aangesloten lijkt het na de crisis moeilijker om aan vreemd kapitaal te komen. Het financieren van een nieuwe franchiseonderneming, bijvoorbeeld in de horecabranche, is daarmee het meest kansrijk. De crisis maakt het voorgenoemde verschil waarschijnlijk alleen nog maar groter.

Management informatie

Vooral in minder goede tijden is het voor ondernemers van belang om bewust te ondernemen. Welke activiteiten worden ondernomen en wat levert het op? Professionele franchiseorganisaties verzorgen samen met de franchisenemers benchmarkgegevens voor de aangesloten franchisenemers. Door middel van deze informatie krijgt een franchisenemer bijvoorbeeld inzicht in zijn cijfers en performance in vergelijking met andere franchisenemers in de keten. Een voorbeeld uit de fietsenbranche. Franchisenemer A heeft een resultaat op inruilfietsen van 5%. Franchisenemers met vergelijkbare vestigingen realiseren een resultaat op inruilfietsen van 20%. Franchisenemer A gaat in overleg met zijn collega’s en achterhaalt hoe deze collega-franchisenemers dit aanpakken. De collega-franchisenemers adviseren franchisenemer A bijvoorbeeld de inruilfietsen altijd rijklaar te hebben staan. Hierdoor kan hij de fietsen voor een hoger bedrag verkopen omdat fietsen er beter uitzien. Verder krijgt hij een calculatiemethode van een collega-franchisenemer. Franchisenemer A weet hiermee het rendement op zijn inruilfietsen te verhogen naar 21%. Dit betekent in dit geval een extra rendement van 15.000 euro per jaar. Juist in een periode van economische neergang is het voor franchisenemers van belang om alle facetten van de bedrijfsvoering te optimaliseren. Franchise kan hieraan door middel van managementinformatie en benchmarken een grote bijdrage leveren.

Sterke formule

In een recessie is behoefte aan sterke formules, of het nu gaat om retail, horeca, dienstverlening of zorg. Franchise biedt vaak deze formules. De succesvolle franchisegever heeft een formule die weliswaar niet uniek hoeft te zijn maar wel duidelijk, uitgebalanceerd en compleet is. De formule is bewezen, het is duidelijk dat het aangeboden assortiment aan een actuele vraag tegemoet komt. Verder zorgt bekendheid van naam, merk, beeldmerk, etc. voor herkenbaarheid bij het publiek. Franchise is een samenwerkingsvorm voor de lange termijn. Dat vraagt om een planmatige aanpak. Omdat er verschillende belanghebbenden zijn, is het belangrijk plannen compleet en schriftelijk uit te werken. De franchisenemers werken vervolgens met de formule van de franchisegever. Dat kan alleen als in detail duidelijk is wat de formule inhoudt. Het voorzien van informatie, het verzorgen van training en opleiding, het begeleiden en het controleren moeten zorgvuldig en doordacht worden vormgegeven. Hierbij geldt een goede rol- en taakverdeling tussen franchisegever en franchisenemer. Deze verdeling levert een franchisenemer een enorme tijdsbesparing op. Tijd die de franchisenemer weer in zijn franchiseonderneming kan stoppen. En tijd is geld.

Kortom, een goede franchiseformule is per definitie goed georganiseerd. Als een franchisegever aan de randvoorwaarden voor franchising voldoet, is er al gauw sprake van een professionele organisatie. In economisch mindere tijden is dit meer dan nodig om geld te blijven verdienen en de continuïteit van de formule te waarborgen.

Marketing

In een periode van geen of nauwelijks economische groei is het voor ondernemingen van belang om commercieel efficiënt en effectief te opereren. Bedrijven die een actief commercieel / marketingbeleid voeren, zijn vaak meer succesvol. Franchiseorganisaties zijn, mede vanwege schaalgrootte, beter instaat om meer en betere marketingactiviteiten te ontplooien. Als voorbeeld: uit onderzoek (Franchisefactory) blijkt dat, in een bepaald geval (organisatie met meer dan 200 vestigingen), een vestiging die actief is binnen een franchiseformule tot 5 keer meer marketingactiviteiten kan ontplooien voor dezelfde euro als in een situatie waarin de vestiging alleen opereert. Juist in een minder economische tijd maken marketingactiviteiten het verschil.

Veranderende markt en innovatie

Een belangrijke vraag is of franchise ook een goed business model is bij een sterk veranderende en innovatieve markt. Er kan worden gesteld dat er momenteel sprake is van een uitdagende markt, met kenmerken als afnemende bestedingen van consumenten, moeizame (her)financiering, een steeds belangrijkere rol van nieuwe verkoopkanalen als webshops en de het toenemende belang van social media.
In hoeverre is franchise voorbereid op deze nieuwe wereld? Zijn de mechanismen die in het verleden voor succes hebben gezorgd, die toen pasten in die omstandigheden , bestand tegen de toekomst?
Iedere organisatie die een zekere omvang bereikt, loopt het risico te verstarren en bureaucratische trekjes te vertonen. De flexibiliteit neemt af, deelbelangen nemen in belangrijkheid toe. Een deel van de medewerkers zal geneigd zijn ‘het werk te doen’ en weerstand te vermijden. In tijden gekenmerkt door stabiliteit en geleidelijke groei hoeft dat niet onoverkomelijk te zijn. In tijden van dreiging en noodzaak tot verandering werkt een zo'n bedrijfscultuur belemmerend.
Kenmerkend voor een franchiseorganisatie is dat dergelijke mechanismen minder voorkomen. De totale organisatie van franchisegever en franchisenemers is als samenwerkingsverband groot, maar volgt niet de gebruikelijke hiërarchieke structuren. De franchisegever en de franchisenemer zijn beiden zelfstandige ondernemers. De franchisenemer kan en zal zich actief opstellen, de franchisegever niet slaafs volgen maar steeds aanzetten tot actie en verbetering. Zijn inkomen en vermogensopbouw zijn daar namelijk van afhankelijk. En de realisatie van zijn droom van ondernemerschap. Aan de andere kant is het soms moeilijker om veranderingen binnen franchiseorganisaties door te voeren dan binnen strak (centraal) geleide organisaties waar alleen sprake is van loondienstverbanden. Een organisatie met sterk leiderschap, voldoende middelen en zonder franchise kan vaak sneller inspelen op de markt. Bijvoorbeeld als er behoefte is aan een nieuw verkoopkanaal. De praktijk laat zien dat het voor franchiseorganisaties niet altijd eenvoudig is om bij de introductie van een nieuw verkoopkanaal samen met de franchisenemers een goed gemeenschappelijk verdienmodel op te zetten. Maar dit is zeker niet onmogelijk.

Motivatie en ondernemerschap

Het is geen toevallige keuze dat het franchisemodel uitgaat van economisch en juridisch zelfstandige samenwerkingspartner. Een franchisenemer is geen werknemer en dat is een bewuste keuze. Hier is doorslaggevend dat het ondernemerschap van de franchisenemer onlosmakelijk met zich meebrengt dat hij een sterke motivatie heeft om succesvol te zijn. Met een sterkere focus op dat succes en zijn toekomst dan van een gemiddelde werknemer mag worden verwacht. Het is de factor die invloed heeft op de richting, intensiteit en volharding van het gedrag van de franchisenemer. In een goede, gezonde franchiserelatie is dit een onuitputtelijke motor. Die dan ook alle zorg, aandacht en waardering verdient. Juist in economisch mindere tijden wordt er steeds meer van de franchisenemer verwacht. Waar in het verleden een franchisenemer van horecaformule alleen maar zijn vestiging hoefde te openen en alle zaken binnen zijn vestiging op orde diende te hebben, wordt er nu vaak veel meer gevraagd. Franchisenemers dienen nu meer ook buiten hun vestiging en buiten de openingstijden van hun vestiging te ondernemen. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van proeverijen, (kook)workshops, het verzorgen van de catering, het actief zijn binnen verschillende ondernemersverenigingen en het actief zijn op Facebook en Twitter. Dergelijke zaken kunnen vaak beter worden gerealiseerd met franchisenemers dan met bedrijfsleiders in loondienst. Typerend is dat deze initiatieven vaak vanuit de franchisenemers zelf komen. Hierbij kan de franchisenemer uitstekend gebruik maken van de sterke punten van het franchisemodel, zoals het lokale ondernemerschap van franchisenemers (de mix van de grootschaligheid van de formule en de kleinschaligheid van de lokale vestiging). De franchisegever kan de franchisenemer ondersteunen door het aanreiken van de benodigde informatie, trainingen, professionele templates, etc. De initiërende en regisserende rol van de franchisegever is hierbij belangrijk.

Interesse in franchisenemerschap

Hoog of laag conjunctuur: een keten is zo sterk als de zwakste schakel. Ook voor franchisegevers is het van belang om de juiste franchisenemers aan te trekken. Het voordeel van de mindere economische tijden is dat er meer mensen op de arbeidsmarkt én de franchisemarkt beschikbaar komen. De populariteit van het zelfstandig ondernemerschap blijft – ondanks of dankzij de recessie - groeien en ook meer mensen oriënteren zich op het franchisenemerschap. Of het nu gaat om een groot Retail concept of een franchiseformule die men vanuit het eigen huis kan starten. In de eerste plaats kiest men voor franchise, omdat een franchiseconcept zich – als het goed is - al heeft bewezen. De structuur, werkwijze, processen zijn al uitgedacht en hebben zich bewezen. Er is sprake van een bekende naam. Daarnaast krijgt de franchisenemer begeleiding, uitgebreide training en opleiding. Door aan te sluiten bij een franchiseorganisatieblijft de startende ondernemer van veel valkuilen bespaard. Kortom, franchise helpt startende ondernemers met zaken die bijdragen aan succesvol ondernemen. Juist in een tijd waarin het economisch minder goed gaat.
Maar zijn mensen in tijden van mindere economische groei wel geneigd om te ondernemen? Opmerkelijk is dat de aantrekkelijkheid van het zelfstandig ondernemerschap afneemt wanneer deze zich in een diepe crisis bevindt en juist ook wanneer de economie hoogtij viert. Bevindt de economie zich tussen deze uitersten, dan is de bereidheid om te ondernemen groot. Veel mensen die er een langere carrière hebben opzitten, willen graag ondernemen. Ze willen echter niet opnieuw het wiel te hoeven uitvinden. Deze groep wil zich graag aansluiten bij een bewezen concept en graag direct aan de slag. Jongeren, die graag willen ondernemen in plaats van een vaste baan, komen steeds vaker bij franchise uit. Zij hebben, ook om een financiering rond te krijgen, de behoefte aan gedegen businessplan en bewezen concept. Voor vrouwen en mannen die een goede afstemming zoeken tussen werk en privé biedt franchise ook veel mogelijkheden. Steeds meer franchiseformules, al dan niet parttime, kunnen vanuit huis wordt geëxploiteerd. Dit noemt men home based franchise en biedt goede kansen om carrière doelstellingen te combineren met familie en gezin. Voor een bepaalde groep ondernemers zal franchising in deze tijd een alternatief zijn voor het starten van een ‘eigen’ concept. Verder is het een voordeel dat mensen door een eigen zaak te starten een meer zekerheid kunnen realiseren. Door een eigen zaak te starten en hiermee vermogen op te bouwen groeit een ondernemer, als het goed gaat, naar meer onafhankelijkheid en daarmee naar meer vrijheid om zijn eigen leven te plannen. Al met al zorgen de genoemde factoren er per saldo voor dat ook bij laag conjunctuur het mogelijk is om geschikte franchisenemers te vinden.

Conclusie

Samenvattend kan worden gezegd dat het weerstandsvermogen van het franchisemodel positief wordt beïnvloed doordat er gebruik kan worden gemaakt van de voordelen van motivatie en van schaalgrootte, terwijl de negatieve gevolgen daarvan juist worden voorkomen.
Franchise profiteert van:

• voordelen rol- en taakverdeling tussen franchisegever en franchisenemer;
• betrokkenheid van franchisenemer;
• lokale zichtbaarheid van franchisenemer en zijn lokale rol en invloed;
• kostenbewustheid van franchisenemer (kosten hebben effect op het eigen inkomen);
• stimulerende werking (inzet, ‘extra’, etc.) van het ondernemerschap van franchisenemer, die ook doorwerkt op zijn omgeving;
• dynamiek door een samenwerking tussen risicodragende, zelfstandige partijen;
• benutten schaalgrootte (bijvoorbeeld bij marketing, automatisering, kunnen beschikken over informatie.
  Door een franchiseaanpak kunnen bovendien mogelijke nadelen van grootschaligheid worden voorkomen. Het gaat immers om een samenwerkingsverband van ondernemers, dus minder gericht op het behouden van het bestaande, maar meer gericht op het benutten van bestaande en het creëren en realiseren van nieuwe mogelijkheden.

In de tijd – vijftig tot zestig jaar – dat franchise een eigen positie in de Nederlandse economie heeft verworven, is haar bestaansrecht wel bewezen. Er zijn een groot aantal franchiseformules, veel franchisenemers / vestigingen, veel werkgelegenheid en een hoge franchise dichtheid. In Europa zijn alleen in Zweden meer franchiseformules per 100.000 inwoners. In de detailhandel heeft franchise al een dominante positie. In andere sectoren (zoals horeca, zakelijke dienstverlening en zorg) is het aandeel nog bescheiden maar neemt duidelijk aan belang toe.

Diverse onderzoeken wijzen uit dat franchise niet alleen als fenomeen een sterke groei doormaakt maar ook goed scoort als in een branche de franchisevestiging wordt vergeleken met de andere spelers in dezelfde branche. Franchisevestigingen scoren beter dan gemiddeld. Scoren gemiddeld ook beter dan de eigen filialen van dezelfde formule.

In de afgelopen decennia zijn er meerdere perioden geweest dat het economisch minder goed ging. Ook franchiseformules hebben daar last van, maar het weerstandsvermogen is voldoende gebleken.

Is franchise daarmee dan de ideale oplossing voor alle problemen van (vooral) het MKB in Nederland? Het tovermiddel voor een renderende detailhandel en dienstverlening? Helaas niet. Wel biedt franchising interessante mogelijkheden. De randvoorwaarden om van een onderneming een succesvolle franchisesamenwerking te maken zijn in kaart te brengen. De uitvoering vraagt visie op de lange termijn, geduld en doorzettingsvermogen én ondernemerschap, dus besef van risico. Een goede voorbereiding kan dat risico aanmerkelijk verkleinen. Een transparante relatie met (kandidaat) franchisenemers kan onrealistische verwachtingen voorkomen. Een goede franchisegever zal zich realiseren dat een gedegen voorbereiding niet alleen zijn eigen onderneming betreft maar ook die van al die franchisenemers met wie hij gaat samenwerken.

Zo lang ondernemerschap, en de motivatie die daar uit voortkomt, de motor blijft van ons economisch model, zal franchise succesvol zijn. Dat blijft van toepassing bij conjuncturele tegenwind en ook bij structurele veranderingen. De dynamiek, die intrinsiek onderdeel van het franchisemodel is, draagt er toe bij dat goede franchiseorganisaties sneller en beter tot aanpassingen in staat zijn.

In een breder verband kan worden verwacht dat franchise als model steeds breder zal worden toegepast. Het aantal formules zal zeker toenemen in sectoren als horeca, zakelijke dienstverlening, zorg en non-profit. Variërend van friettent tot bibliotheek. Franchise staat daar nog aan het begin van de toepassingsmogelijkheden. Een belangrijk voordeel voor al die nu nog te ontwikkelen nieuwe formules is dat inmiddels niet alleen bekend is dat franchise werkt, maar ook hoe dat komt en aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan. Dus ook in minder goede economische tijden staat niets de groei en bloei van franchise in de weg.