De relatie tussen franchisegever en franchisenemer
Duidelijkheid en openheid is daarom van wezenlijk belang bij het optimaliseren van de relatie en het voorkomen van problemen tussen franchisegever en -nemer.
Aan de Katholieke Universiteit Brabant is onderzoek verricht naar de relatie tussen franchisegever en franchisenemer. Meer dan driekwart van de franchisenemers is tevreden over het functioneren binnen de franchiseorganisatie. Toch hebben de drie onderzoekers ook problemen gesignaleerd. Enerzijds kunnen die een verlammende werking hebben op het functioneren van het samenwerkingsverband. Anderzijds kunnen van problemen ook een stimulerende werkingingen uit gaan.
Veel is al gezegd en geschreven over problemen tussen franchisegever en franchisenemer.
Het belang van een goede verhouding tussen beide partijen en de rol die problemen in deze relatie spelen, hebben ons ertoe gezet de knelpunten in kaart te brengen. Dit is gebeurd vanuit de invalshoek van de franchisenemer. Daarnaast is gekeken naar de oorzaken. Tenslotte is nagegaan wat gedaan kan worden om de problemen in de relatie tussen franchisegever en -nemer op te lossen c.q. te voorkomen. Het onderzoek bestaat uit twee delen. In de eerste plaats zijn de meest voorkomende knelpunten in kaart gebracht aan de hand van diepte-interviews met deskundigen en een aantal franchisenemers. Vervolgens zijn deze probleemvelden in een enquête voorgelegd aan 185 franchisenemers in de detailhandel. Gevraagd is in hoeverre zij de geschetste probleemvelden daadwerkelijk als probleem ervaren. De resultaten van het onderzoek zijn gepresenteerd in onderstaande tabel. Uit het onderzoek komt naar voren dat het assortiment bij een relatief groot deel van de franchisenemers problemen veroorzaakt (31 procent). Deze vloeien vaak voort uit de tegengestelde belangen van franchisegever en -nemer. De franchisenemer heeft soms te maken met een lokale vraag die afwijkt van de gemiddelde kooplust zoals die door de franchisegever als uitgangspunt is genomen. Problemen over het assortiment hoeven niet per definitie schadelijk te zijn voor de relatie tussen franchisegever en -nemer. Discussie over het onderwerp is in veel gevallen bevorderlijk voor de uitwisseling van informatie, zo melden enkele franchisenemers.
Bevoordeling eigen filialen
Een ander probleem door franchisenemers aangegeven, is de bevoordeling van de eigen filialen ten opzichte van de franchisevestigingen. Een sprekend voorbeeld hiervan is dat goedlopende artikelen in meerdere mate door de franchisegever aan de eigen filialen worden toegedeeld en in mindere mate aan de franchisevestigingen, aldus een franchisenemer. Volgens een aantal franchisenemers is het niet duidelijk of zij wel of niet wordt benadeeld. Duidelijkheid en openheid is daarom van wezenlijk belang bij het optimaliseren van de relatie en het voorkomen van problemen tussen franchisegever en -nemer. Ook de distributie van de goederen is genoemd als twistpunt. Distributie is in een groot aantal branches een belangrijke succesfactor. In de modische branche bijvoorbeeld is het op tijd in de winkel zijn van het nieuwste assortiment cruciaal om met succes te kunnen concurreren. Enthousiaste franchisenemers die staan te wachten op de goedlopende producten worden soms teleurgesteld. Het leveren op tijdstippen dat de franchisenemer zijn handen juist vol heeft aan de verkoop wordt ook als lastig ervaren. Hetzelfde geldt voor het niet kloppen van de leveringen met de bestellingen. Franchisegevers kunnen de ontstane irritaties veelal wegnemen door een efficiëntere dienstverlening en vooral door een betere communicatie.
Franchiseraad
Franchisenemers hebben ook aangegeven dat de leden van de franchiseraad of van een ander overlegorgaan te afhankelijk zijn van de franchisegever. Dit kan voor een deel worden ondervangen als de franchisenemers zelf hun vertegenwoordigers kunnen kiezen. Ook is het mogelijk om een vereniging van franchisenemers op te richten. Het voordeel hiervan is dat de vereniging een rechtspersoon is die fungeert als aanspreekpunt van de franchisenemers. Een andere groep geënquêteerde franchisenemers is van mening dat de rechten en plichten die voortvloeien uit de franchiseovereenkomst ongelijk verdeeld zijn. Het franchisecontract waarin de afspraken worden vastgelegd hoe franchisegever en –nemer met elkaar omgaan, is vanzelfsprekend van groot belang. Bij het afsluiten hiervan dient de franchisenemer zich goed te realiseren welke verplichtingen hij aangaat en wat hij van de franchisegever kan en mag verwachten. Dit voorkomt vaak problemen. Ook de besteding van reclamegelden veroorzaakt soms ergernis. Het gaat hierbij vooral om de vraag of de reclamegelden wel volledig en op de juiste manier zijn besteed. Dit is wellicht op te lossen als franchisegever en franchisenemers gezamenlijk reclamegelden beheren en hier ook een aparte boekhouding voor bijhouden.
Conclusie
Uit het onderzoek kan worden geconcludeerd dat een deel van de franchisenemers de geschetste probleemgebieden als zodanig erkent. Verder blijkt dat veel vragen voortvloeien uit het gebrek aan openheid en duidelijkheid. Het maken van duidelijke afspraken en een goede communicatie kan al veel misverstanden voorkomen. Tenslotte blijkt dat problemen ook een positieve uitwerking hebben op de franchiserelatie en als zodanig op het functioneren van de franchiseorganisatie, mits beide partijen maar op een correcte manier met elkaar omgaan.
