Franchising daagt uit tot kritische blik!

Het succes van franchising

Dat franchising een overwegend succes is, behoeft geen verder betoog. In de gesprekken die we met franchisegevers voeren, stellen we vaak vast: als je een uitblinker in je markt bent (bijvoorbeeld door een onderscheidend product of dienst en een duidelijke doelgroep) en je organisatie goed voor elkaar is, dan werkt franchising als katalysator en versterkt dat succes. Maar als een bedrijf minder goed presteert en de organisatie minder professioneel is, dan zal franchising het resultaat verder afremmen en mogelijk zelfs extra problemen oproepen. Kortom: bij franchising moeten de zaken altijd beter voor elkaar zijn dan bij een organisatie die enkel met eigen vestigingen c.q. eigen mensen wordt geëxploiteerd.

Een eigen franchise vestiging

De achterliggende reden is dat het bij een organisatie met enkel eigen vestigingen vaak nog mogelijk is tijdelijk te improviseren en ad hoc maatregelen te nemen. Zeker bij een kleine organisatie kan personeel nog heel direct worden aangestuurd. Veel tekst of uitleg hoeft niet te worden gegeven, besluiten kunnen snel worden genomen en doorgevoerd. Franchisenemers daarentegen zijn zelfstandiger, die kun je niet zomaar voorschrijven dat er onmiddellijk op een andere wijze moet worden gewerkt, dat ze een totaal ander product moeten gaan verkopen of dat ze artikelen die via de centrale webshop zijn gekocht, moeten terugnemen en uitbetalen. Voor sommige ondernemers is de meer bewerkelijke invoering van wijzigingen en aanpassingen in de bedrijfsvoering - nauwkeurige verwoording, overleg, vastlegging in procedures, etc., zelfs als duidelijk is dat tempo is geboden - een minder aantrekkelijke kant van franchising.

Toch kan worden vastgesteld dat juist de extra zorgvuldigheid die in een franchiseorganisatie nodig is om aan de top beslissingen te nemen en in acties om te zetten, de organisatie extra scherp houdt. De noodzaak goed te objectiveren, beargumenteren en verwoorden waarom de gemaakte keuzes juist zijn, zorgt ervoor dat meer aandacht aan analyses wordt besteed, argumenten beter worden gewogen, meer aandacht aan te verwachten kosten en opbrengsten wordt gegeven en plannen meer zorgvuldig worden uitgewerkt. Hoe vaak komt het bijvoorbeeld niet voor dat bij een slecht lopend artikel een franchisenemer binnen een dag reageert en dat uit een eigen winkel na een aantal weken respons komt? Franchising is daarmee in zekere zin een middel om ondernemingen - ook bestaande franchiseorganisaties - tot een hoger niveau van professionalisering te brengen: een ‘iso-certificering’ als onverwacht nevenverschijnsel van de keuze voor franchising!

Franchise ondernemer worden

Het feit dat in een franchiseorganisatie keuzes tegenover zelfstandige ondernemers worden verantwoord, zorgt er dus voor dat die keuzes de toets van de kritiek kunnen doorstaan. Die hogere kwaliteit van besluitvorming brengt met zich mee dat in de bedrijfscultuur van franchiseorganisaties bijna automatisch begrip bestaat voor het besef dat wijzigingen nodig zijn om voortdurende verbetering te bereiken: alles moet iedere dag beter gaan. Dat begint bij het objectief kunnen onderbouwen van keuzes en het, ook naar zichzelf, verantwoorden daarvan. Als een organisatie er in slaagt dit te institutionaliseren, wordt een succescultuur gecreëerd.

Het is dan ook niet vreemd te kunnen constateren dat in die organisaties die voor een substantieel deel uit franchisevestigingen bestaan de organisatieontwikkeling op een hoger plan staat. In deze organisaties is de confrontatie tussen ideevorming en besluit tot uitvoering immers het meest ingebed in de bestaande structuren. De hele organisatie is
ingericht op behoud van scherpte. Er is als het ware sprake van een interne markt, waarin alleen de beste ideeën overleven en de prijs/kwaliteitverhouding voortdurend en vanzelfsprekend aandacht krijgt. In organisaties waar franchising een relatief klein deel van het totaal uitmaakt, is dat effect al minder sterk. Franchisenemers kunnen daar een minder zware stempel op de bedrijfsvoering drukken en daarmee ook de rol van ‘kritische maar opbouwende oppositie’ minder vervullen.

Franchising biedt daarmee aan de totale organisatie de uitdaging op een bepaalde, scherpe, manier te werken. Als het goed is, neemt franchising de hele organisatie op sleeptouw, ook de eigen vestigingen zullen immers profiteren van de kwaliteitsverbetering van de organisatie. Dat werkt alleen als de franchisegever zelf voor de inderdaad kritische en uitdagende samenwerkingsvorm die franchising is, kiest. In organisaties waar franchise enkel als een beperkt onderdeel van de uitvoerende organisatie wordt gezien, wordt op dit punt aantoonbaar minder resultaat bereikt.

Bij de economische ontwikkelingen van vandaag, waar snelheid van handelen belangrijker dan ooit tevoren lijkt te zijn, maar waar eveneens duidelijk is dat het de kwalitatief solide ondernemingen zijn die het vertrouwen van de markt behouden, is het een spannend vraagstuk de optimale mix van beide te vinden.